top of page
Derya Dinç

Geliştirici Editörlük

Tüm yazarlar, özellikle de ilk kitabını henüz tamamlamış olan yazar adayları, aylarını harcayarak kâğıda döktükleri hikâyelerinin basılmak için yeterince iyi olup olmadığı konusunda şüpheye düşebilirler. Bazı yazarlar bitmiş metinlerini okuduktan sonra onu piyasadaki eserler ile karşılaştırıp yazım tarzlarının yeterince iyi olmadığını düşünerek umutsuzluğa kapılabilir. Ya da eserleri birden fazla yayınevi tarafından reddedildikten sonra yazarlık hayallerinden vazgeçebilirler.



Geliştirici editörlük süreci, metinlerini tamamlamış fakat onun yeterince iyi olmadığını düşünen yazarlara yardımcı olmak için kullanılır. Geliştirici editör, ilk olarak yazarın vizyonunu ve ortaya ne tür bir eser koymak istediğini en az yazarın kendisi kadar iyi anlamalıdır. Daha sonra yazarın eserini gerekirse birden fazla kez okuyarak mümkün olduğu kadar detaylı bir şekilde inceler. Bu inceleme sonucunda sık yapılan hataları, eksiklikleri, geliştirilmesi gereken noktaları ve öne çıkarılması halinde eseri daha güçlü hale getirecek anahtar parçaları belirler.


Geliştirici editörlüğün amacı kitaptaki yazım ve imla hatalarını düzeltmek değil, eseri içerik olarak daha güçlü bir hale getirmektir.

Geliştirici editör eserin türüne göre pek çok farklı noktayı inceler. Kurgusal içeriklerde olay örgüsü, zaman akışı, karakter gelişimi, kitap içindeki tutarlılık, betimlemeler, okuyucudan olumsuz tepki alabilecek içerikler gibi noktalara bakılır. Kurgusal olmayan içeriklerde bunlara ek olarak verilen bilgilerin doğru ve tutarlı olmasına ve kaynakların doğru bir şekilde belirtilmesine özen gösterilir. Diğer türdeki eserlerde ise metne ek olarak içindekiler, grafikler, örnekler, alıntı ve referanslar, dip notlar, indeks, ithaf sayfası, bölümlerin sıralamaları, paragrafların doğru yerde olup olmadığı ve birbirlerini tamamlayıp tamamlamadıkları gibi özelliklere dikkat edilir. Metinde zayıflıklar varsa bu gerekli araştırmalar ve örneklerle güçlendirilir. Geliştirici editör ayrıca kitabın yayınlanmasını önleyebilecek ya da tepki çekecek kısımları çıkartır ya da bu bölümlerde kullanılan dili yumuşatır.


Geliştirici editörün metin üzerinde yapacağı işin sınırları, yazar tarafından iş öncesinde belirlenir. Bu süreçte geliştirici editörün yapacağı iş, iki ana kısma ayrılabilir. Editör, ilk olarak eseri okuyup inceler ve tüm sorunları ve önerileri yazara iletir. Bu aşamadan sonra geliştirici editörün metin üzerinde ne kadar özgürlüğe sahip olacağını yazar belirler. Kimi yazarlar bu özgürlüğü sınırlı hale getirirken kimi yazarlar ise geliştirici editörü metin üzerinde istediği gibi çalışması için tamamen özgür bırakabilir.



Geliştirici editörlük ve yazar koçluğu bu noktada önemli bir farka sahiptir. Yazar koçluğu tamamen yazara odaklanır. Yazarın sınırlarını çizdiği evrenin içinde bu sınırları aşmadan, tamamen yazarın vizyonuna sadık kalarak çalışır. Bir yazar koçunun önereceği geliştirmeler, yazar ile beyin fırtınası şeklinde yapılır ve yazarın kendi başına o sonuca ulaşmasını sağlayacak şekilde gerçekleştirilir. Sunulan tavsiyeler, yazara ilham vermek ve yazarın metin üzerindeki yazım işlemine daha verimli bir şekilde devam etmesi amacını taşır. Amaç, yazara ilham vermek ve gözden kaçırmış olabileceği bakış açıları sunmaktır. Yani yazar koçluğu sürecinde öncelik her zaman yazardır ve yazım işlemi tamamen yazar tarafından gerçekleştirilir.


Geliştirici editörlük süreçlerinde ise önceliği eserin kendisi oluşturur. Geliştirici editörün amacı, eseri mümkün olan en güçlü haline getirmek, onun yayınlanma olasılığını ve bunun yanı sıra çok satanlar listesine girme potansiyelini arttırmaktır. Yazar koçluğunda sürecin neredeyse tamamını yazar yönetirken geliştirici editörlük süreçlerinde ise önderliği editör alır. Bu nedenle geliştirici editörlük süreçleri için yazdığınız türde deneyimli, benzer eserler üzerinde çalışmış ve aynı kategorideki eserleri bolca okumuş bir editör seçmeniz, eseriniz için daha yararlı olacaktır.


Geliştirici editörlük süreçlerinde her ne kadar liderliği editör ele almış olsa da üzerinde çalıştığı eserin yazara ait olduğunu unutmamalıdır. Editörün önceliği metin olabilir, ancak metin üzerinde yazarın vizyonunu veya yarattığı evreni değiştirecek büyüklükte değişiklikler yapması, ancak yazarın izni ile mümkün olur. Geliştirici editör, örneğini aşağıda görebileceğiniz gibi metin zenginleştirmesi çalışması yapmanın yanı sıra aynı zamanda yazarlığın önemli kurallarından olan “anlatma, göster” gibi prensiplerin metin içinde uygulanmasını da sağlar.



Orijinal Metin:

Kerem eve girdi. Karanlıkta düşünceli ve yorgun görünüyordu. Uykulu bir şekilde yatak odasına doğru ilerledi. Üstünü değiştirmek için enerjisi bile yoktu. Kendisini üzerindeki kıyafetleri ile yatağa attı. Birkaç dakika içinde uyuyakalmıştı. Yorgun olduğu için kilitlemeyi unuttuğu evin kapısından bir adam girdi. Kerem derin uykusu sırasında bunu fark etmedi bile.


Düzeltilmiş Metin:

Kerem ayaklarını sürüyerek eve girdi. Işıkları açmak için vakit kaybetmeden dalgın bir tavırla salona bitişik olan ufak yatak odasına doğru ilerledi. Sadece zaruri mobilyaların bulunduğu küçük daire dışarıdan gelen sokak ışıklarıyla loş bir şekilde aydınlatılmıştı. Caddeden gece gündüz durmadan akan trafiğin sesi açık pencereden içeriye süzülüyordu. Kerem üzerini bile değiştirmeden kendini yatağa attı. Uzun günün getirdiği yorgunlukla kısa sürede öyle derin bir uykuya daldı ki kilitlemeyi unuttuğu sokak kapısının yavaşça açıldığını ve gölgelere sarılı bir adamın içeriye girdiğini fark etmedi bile.

Düzeltilmiş metinde, orijinal metnin aksine “anlatma, göster” prensibi uygulanmış ve okuyucunun sahneyi zihninde canlandırması için gerekli olan betimlemelere yer verilmiş. Ayrıca kitapta yer alacak bir bölümün sonuna uygun olan bu paragraftaki düzeltmeler ile okuyucuda bir merak ve beklenti yaratmak amacıyla daha dramatik bir dil kullanılmış.


Kuşkusuz ki bu örnek geliştirici editörlerin yaptığı tüm işin çok ufak bir kısmını oluşturur. Geliştirici editör, eseri ilk taslaktan yayına hazır halde bir kitaba çeviren ve hikâyeyi güçlendirerek onun tüm potansiyelini açığa çıkaran kişidir ve deneyimleri ile yazarın anlatmak istediği hikâyenin daha açık, net ve parlak hale gelmesini sağlar.

203 görüntüleme

Son Yazılar

Hepsini Gör
bottom of page