Bir Gölge Yazar ile Çalışmak

Herkesin anlatacak bir hikâyesi var, fakat kitap yazmak uzun, yalnız ve zorlayıcı bir süreç olabilir. Herkes kitap yazmak için gereken aylarca veya yıllarca sürecek zorlu çalışma şartlarına hazır olmayabilir, bunun için gereken zamana, sabra, deneyime ya da eğitime sahip olmayabilir. Böyle durumlarda kitap yazdırmak için bir gölge yazar ile birlikte çalışabilirsiniz.

Gölge Yazar Kimdir?

Gölge yazar, bir başkası adına içerik yaratmak için tutulan kişidir. Gölge yazar bu amaçla müşterisi için blog, konuşma, kısa hikâye veya roman gibi içerikler yaratır. Müşteri, bu içerik için üzerinde anlaşılan bedeli gölge yazara ödediğinde hazırlanan içeriklerin telifi müşteriye geçer. Yani müşteri, bu metinleri kendi yaratmış gibi kullanmakta özgürdür. Bu şekilde onları istediği platformda yayınlayabilir, farklı formatlara çevirebilir ve istediği gibi değiştirip düzenleyerek satabilir. Bastırmak üzere yayınevleri ile anlaşabilir ve içeriğin satışı ve telif devri gibi konularda her türlü sözleşmeyi imzalayabilir. Bu içeriğin satışı ve kullanımından kaynaklanan tüm gelir tamamen müşteriye aittir ve gölge yazar, müşteri ile yaptığı ilk anlaşmada yer alan bedel haricinde hiçbir ücret talep edemez.

Bunu daha net bir şekilde açıklamak için James Bond örneğini kullanabiliriz. Ian Fleming’in dünyaca ünlü, satış rakamları milyonları aşmış olan casus serisi James Bond kitaplarını yazmak için gölge yazar kullandığı sektörde onlarca yıldır konuşulan bir konudur. Bu kitaplar dünyanın dört bir yanında onlarca farklı dile çevrilmiş ve aynı zamanda pek çok kez film olarak çekilmiştir. Tüm bunların geliri, tamamen Ian Fleming’e ve onun ölümünden sonra da yasal mirasçılarına aittir. Kitapların bir gölge yazar tarafından yazıldığına dair sözleşmelerin varlığı bile, gölge yazarın bu gelirden hak talep etmesini sağlamaz.

Kimler Gölge Yazar Olabilir?

Bu şaşırtıcı olabilir, fakat gölge yazarlar her zaman edebiyat ve yazarlık alanından gelmezler. Örneğin bir şef, yemek hakkında kitaplar üzerine gölge yazarlık yapmayı seçebilir. Ya da mühendislik mezunu biri kendi alanının getirdiği uzmanlığı bu konuda gölge yazarlık yapmak için kullanabilir. Bu örneklerde olduğu gibi belirgin profesyonel alanlardan gölge yazarlığa geçiş yapanlar genellikle ağırlıklı olarak uzmanı oldukları alanlarda hizmet verirler. Yani mühendislik mezunu biri, kurgusal kitaplar, şiir ya da çocuk kitapları yerine genelde mühendislik alanında yazmaya odaklanacaktır.

Gölge yazarların edebiyat ve yazım alanından gelmedikleri durumlarda bu alanlarda dışarıdan eğitim almaları beklenir. Yazarlık konusunda doğuştan gelen bir ilgi ve yetenekleri olsa dahi gölge yazarlık bundan daha fazlasını gerektirir. Kendi içeriğini yaratan bir yazar için tek bir üslup, kategori ve dil kullanımı üzerinde uzmanlaşmak yeterlidir. Örneğin korku hikâyeleri yazan bir yazar sadece bu kategoride uzmanlaşabilir ve tüm kitaplarını üçüncü kişi kullanarak sade bir üslupla yazabilir. Fakat gölge yazarlık, bir başkası adına sunulan profesyonel bir hizmet olduğu için yazarın farklı üslupları kullanmayı bilmesi beklenir. Bir gölge yazar pek çok farklı kategoride, farklı üsluplarda ve biçimlerde yazabilmeli ve taleplere göre bunlarda değişiklik yapabilmelidir.

Bu nedenle bir gölge yazar olmak isteyen kişi yaratıcı yazarlık, editörlük ve anahat belirleme gibi konularda kurs alabilir veya bu alanlardaki kitapları okuyabilir. Alanında başarılı farklı yazarlardan alınacak farklı eğitimler bir gölge yazara farklı tarzlarda yazma konusunda yardımcı olabilir. Ayrıca farklı dillerden, kültürlerden ve ülkelerden eğitim almak da bir gölge yazarın içeriğini farklılaştırmasına yardımcı olacaktır. Eğitimin yanı sıra bir gölge yazarın en güçlü silahı her zaman kütüphanesidir. Farklı kategorileri ve tarzları okumak ve alanının en iyi yazarlarını analiz etmek bir gölge yazarın kendini geliştirmesi için yapabileceği en önemli şeylerin başında yer alır. Bir gölge yazarın müşteri ile yapacağı ilk görüşmelerde sorması gereken en önemli sorulardan biri, müşterinin en sevdiği yazarlardır. Tüm yazarlar, ister istemez biçim olarak en çok okudukları ve sevdikleri yazarlardan etkilenirler. Bu amaçla gölge yazar da müşterisinin en sevdiği yazarları bilmeli, bu yazarların tarz ve üsluplarını incelemeli ve kendi yazım şeklini de buna göre değiştirip düzenlemelidir.

Yeni bir müşteri için yazmaya başlarken yaptığım ilk şeylerden biri, onun en sevdiği ve üslubunu en çok beğendiği yazarların kitaplarını okumaktır.

Doğru Gölge Yazarı Seçmek

Hayalinizdeki kitabı gerçeğe çevirmek için bir gölge yazar ile çalışmak istediğinize karar verdiniz, fakat doğru gölge yazarı nereden bulacak, sizin içeriğinize en uygun kişiyi nasıl seçeceksiniz?

Bir gölge yazar bulmadan önce yapmanız gereken ilk şey, ihtiyaçlarınızı doğru belirlemektir. Hangi alanda bir içerik yazdırmak istiyorsunuz? Kurgu mu, kurgu dışı mı? İstediğiniz uzunluk nedir? 200-300 sayfalık bir roman mı, kısa bir hikâye mi, yoksa düzenli blog gönderileri mi? Bu sorulara cevap verdikten sonra bu içeriğin detaylarını belirlemeniz gerekir. Korku, bilim-kurgu, fantastik, romantik, tarihsel gibi bir kategori seçmeniz, gölge yazar seçerken size yardımcı olacaktır. Ayrıca içeriğinizin üslubunu da belirleyebilirsiniz. İçeriğiniz birinci ağızdan mı yazılacak? Örneğin; “Mağaranın girişinde durakladım, içimdeki paniğin sesine kulak vermemek için tüm gücümü kullanıyordum. Zihnim sürekli bu riski göze alarak elde edebileceklerim ve kaybedebileceklerimi kıyaslıyordu.” Yoksa üçüncü ağızdan mı? “Katie mağaranın girişinde durakladı, içindeki paniğin sesine kulak vermemek için direniyordu. Zihni sürekli bu riski göze alarak ne elde edebileceğini ve ne kaybedebileceğini kıyaslıyordu.” Bazı gölge yazarlar belli bir üslubu veya kategoriyi tercih edebilir ve bu tercihler her zaman sizin ihtiyaçlarınız ile uyuşmayabilir.

İhtiyaçlarınızı belirledikten sonra gölge yazarları bionluk gibi freelancer sitelerinde bulabilir ya da Linkedin gibi kariyer sitelerinde araştırma yapabilirsiniz. Ayrıca bazı yayınevleri de size çalışmakta oldukları gölge yazarları tavsiye edebilir. Ancak bir gölge yazar bulmuş olmanız, onun sizin içeriğiniz için doğru kişi olduğu anlamına gelmeyebilir. Bu noktada en az 10 farklı gölge yazarla iletişime geçmenizi ve onlardan ücret bilgisiyle birlikte seçtiğiniz kategori ve üslupta yazım örnekleri talep etmenizi tavsiye ederim. Fantezi alanında çok güzel yazan bir yazar, söz konusu komediye gelince başarılı olmayabilir. Ya da o yazarın dili ve anlatımı sizin zihninizdeki biçime uymayabilir. Bunu ancak elinizde yeterli sayıda yazım örneği olduğunda, tüm bu örnekleri karşılaştırarak görebilir ve sizin için en doğru kişiyi bu şekilde seçebilirsiniz.

Gölge Yazarlık Fiyatları

Her müşterinin ihtiyacının bu kadar farklılaştığı bir sektörde, standart bir fiyat belirlemek çok zor olabilir. Örneğin bazı müşteriler tüm karakterleri, lokasyonları ve olayları belirlemiş olarak gelirler. İstedikleri kısa ve sade bir kitaptır. Bu projede gölge yazarın yapacağı araştırma düzeyi minimum olduğundan bunun için ortalama olarak daha düşük bir fiyat önerilebilir.

Bazı müşteriler ise daha çok araştırma gerektiren, daha zor ve uzun sürecek projeler isteyebilirler. Örneğin şirket yönetimi, girişimcilik, gayrimenkul geliştirme ve sosyal medya yönetimi gibi kariyer kitapları, tarihsel bilgiler içeren romanlar ve gölge yazarın pek çok içeriği kendisinin yaratmasının gerektiği projeler gibi çalışmaların fiyatları daha yüksek olacaktır. Bu tarz projelerde gölge yazar müşterisi için belirli bir üslup ve tarz belirlemenin yanı sıra o alanda müşterisine doğru soruları sorabilmek için araştırmalar yapmalı, kitaplar okumalı ve kendini geliştirmelidir. Bu nedenle bu tarz projelerin fiyatları daha yüksek olacaktır.

Bir gölge yazarın masaya getirdiği deneyim ve bilgi birikimi de fiyatı etkileyebilir. Bazı gölge yazarlar kendi üslup ve tarzlarında yazar ve müşteri için ayrı bir dil oluşturmazlar. Bunların fiyatları daha düşük olabilir. Ancak sizin en sevdiğiniz yazarlara ve yazım dilinize uygun olarak içerik üreten, sektörde deneyimli bir gölge yazarın fiyatı daha yüksek olabilir. Gölge yazarlar bunun için sizin yazım örneklerinizi, varsa konuşma yaptığınız videoları ve sosyal medya gönderilerinizi incelemek isteyebilirler. Bazı gölge yazarlar ise yazım hizmetine ek olarak geliştirici editörlük ve yayın danışmanlığı gibi farklı hizmetler de sunabilirler. Bunlar da projeniz için alacağınız son fiyatı etkileyecektir.

Her müşterinin kendine özgü farklı bir süreç gerektirdiği gölge yazarlık sektöründe en doğru fiyatı belirlemek için yazım örnekleriyle birlikte talep edeceğiniz proje fiyatlarını karşılaştırmanızı ve sizin için en doğrusunu seçmenizi öneririm. Ancak en düşük ücretin her zaman doğru seçenek olmayabileceğini unutmayın ve herhangi bir ödeme yapmadan önce mutlaka bir sözleşme imzaladığınızdan emin olun.

Gölge Yazar Sözleşmesi

Bana gelen gölge yazarlık müşterilerinin bir bölümü, kitaplarını yazdırmak için internet sitelerinden buldukları insanlara para ödediklerini, ancak bu kişilerin daha sonra ortadan kaybolduğunu anlatıyor. Üzücü olmakla beraber sektörün kaçınılmazı olan bu dolandırıcılığı engellemek için mutlaka bir gölge yazarlık sözleşmesi imzalamanızı öneririm. Eğer anlaşma yapmaya çalıştığınız gölge yazar size bir sözleşme önermiyorsa, tercihinizi yeniden gözden geçirmeniz yararlı olabilir.

Bu sözleşme ilk olarak gölge yazarın yükümlülüklerini açıklar. Yazımı konusunda anlaştığınız kategori, eserin uzunluğu, dili, gölge yazarın bu eseri bizzat kendi yazacağı ve yazım süresi gibi maddeler sözleşmenin bu bölümünde yer almalıdır. Bu bölümün en önemli maddelerinden biri ise ödeme tamamlandığında gölge yazarın eser üzerindeki tüm maddi ve manevi hakları müşteriye devretmeye yetkin olmasıdır. Ayrıca bu bölümde sizin gizliliğinizi ve içeriğinizi koruyan maddeler de yer alır. Örneğin gölge yazarın proje süresince eline geçecek her türlü bilgiyi sizin yazılı izniniz olmadan paylaşmaması, gölge yazarlık sözleşmelerinde standart olarak yer almalıdır. Bir başka önemli nokta ise yine sözleşmenin bu bölümünde yer alması gereken referans konusudur.

Bir gölge yazar size kitap ve yazar isimlerini içeren referanslarla geliyorsa, burada aynı kişinin sizin isminizi ve kitabınızı da ileride referans olarak kullanacağını düşünmeniz gerekir. Gölge yazarlık, tamamen gizlilik prensibine dayandığı için referans verilmemesi gereken iş kollarından biridir. Proje bitiminde yazılan eserin tüm hakları size geçer, yani anlaşacağınız yayınevi gibi şirketlerin ve toplumun gözünde bu metinlerin yazarı siz olursunuz. Bu durumda gölge yazarın sizin ve eserin adını referans olarak kullanarak buna zıt bir bilgi yayması hem sizin inandırıcılığınızı hem de eserinizin değerini düşürür. Bu nedenle sözleşmede gölge yazarın sorumluluklarını belirten bölümde, sizin ve eserinizin isminin referans olarak kullanılmasının sizin izninize tabi olduğu maddesi de yer almalıdır.

Sözleşmenin ikinci bölümü müşterinin yükümlülüklerini içerir. Burada gölge yazarı işe alan kişi olarak sizin ödeyeceğiniz toplam miktar, ödeme dönemleri, projenin iptali durumunda daha önce yapılan ödemelerin durumu, gölge yazardan aldığınız metinlerin onay süresi gibi maddeler yer alır. Gölge yazarlık uzun bir proje olabileceği için genelde ödemeler proje başı, ortası ve sonu olarak üçe ayrılır. Bu bölüm metnin kullanım hakkını size verir. Gölge yazar ayrıca kitabınızın basılması durumunda sektörde standart olan ücretsiz beş kopya talebini de sözleşmenin bu bölümüne ekleyebilir.

Sözleşmenin diğer bölümleri olan son hükümler sözleşmede yer alabilecek değişiklikleri, iptalini, tebligat adreslerini ve sorun olması durumunda hangi adliyenin yetkili olduğunu içerebilir. Sözleşmenin imzalı bir kopyasını proje başında, henüz hiçbir ödeme yapmadan önce talep etmenizi ve proje bittikten sonra da saklamanızı tavsiye ederim.

Bir Gölge Yazar ile Çalışmak

Ne yazılmasını istediğinize karar verdiniz, sonunda kendinize uygun bir gölge yazar buldunuz, sözleşmeyi imzaladınız ve artık başlamaya hazırsınız. Peki bir gölge yazar ile nasıl çalışılır? Bu süreç nasıl işler ve ne gerektirir?

Bir gölge yazar işe başlamadan önce içeriğinize bağlı olarak uzun bir araştırma ve röportaj döneminden geçebilir. Burada önemli olan, gölge yazarın sizin ne istediğinizi tam olarak anlamasıdır. Bu amaçla en sevdiğiniz yazarları, hikâyenizin detaylarını, karakterleri, olayları, lokasyonları detaylarıyla sorabilir. Varsa konuşma videolarınızı, yazım örneklerinizi, notlarınızı isteyebilir. Bunlar, gölge yazarın size uygun bir üslup yaratmasına yardımcı olur. Burada önemli olan aklınızdaki her şeyi gölge yazar ile paylaşmanızdır, unutmayın ki bilmediğimiz bir şeyi yazamayız.

Bir gölge yazar, yazım sürecine ancak kendini hazır hissettiğinde başlar. Ben bazı projelerde içeriğe bağlı olarak yazıma geçmeden önce anahat çıkarmayı, karakter veri tabanı yaratmayı, bölümleri ya da içeriğin belirli özelliklerini önceden planlamayı tercih ederim. Bir gölge yazar ancak kariyeriniz, seçtiğiniz alan ya da yarattığınız kurgusal dünya hakkında yeterli bilgisi olduğunu hissettiğinde ilk bölümün yazımına geçer. İlk bölüm, yazımı en uzun süren ve en çok revizyon geçiren bölümdür. Burada müşteri için en önemli şey sabırlı olmak ve gölge yazarın kendini rahat hissettiği tempoda ilerlemesine izin vermektir. İlk bölümün yazım hızı, kitabın kalanının yazım hızını belirlemez. Burada size uygun bir üslubun belirlenmesi ve dilin oturtulması gerektiği için diğer bölümlere göre süreç daha yavaş ilerler. İlk bölümün yazımının tamamlanması ve istediğiniz hale getirilmesine kadar geçen sürede gölge yazar sizinle pek çok toplantı yapabilir, metin pek çok kez size gelip gidebilir. Tüm bunların amacı, metnin sizin zihninizdeki hali almasını sağlamaktır.

İlk bölümün onaylanmasından sonra genelde süreç daha hızlı ilerler. Gölge yazar bu noktada müşterisinin ne istediğini kavramış ve kitabın diğer bölümlerini üzerine kurabileceği bir temel atmış olur. Ancak yine de yazıma devam etmeden önce biten her bölümün ya da bölümler içinde yer alan alt bölümlerin sizin tarafınızdan onaylanması, işlerin daha sorunsuz ve hızlı ilerlemesi için önemlidir. Bir kitabın yazımı bittikten sonra yapılacak en ufak bir revizyon bile daha fazla zaman alacağı için gölge yazar bir sonraki bölüme geçmeden önce yazımını bitirdiği bölümleri yazılı olarak onaylamanızı talep edebilir.

Bir gölge yazarın sorumluluğu, müşterinin son bölümü onaylamasıyla sona erer. Bu noktada sözleşmede belirtilen ödemenin tamamlanmış olması gerekir. Aksi takdirde kitabın telif hakkı gölge yazarda kalacak, müşterinin bu metni kullanması ve yayınlatması imkânsız olacaktır. Müşteri ödeme yapmadan kitabı bastırmaya çalışırsa gölge yazar sözleşmeyi ve ödeme eksikliğini kullanarak bu eserin basımından kaynaklanan gelirleri talep edebilir ve müşteriyi içerik hırsızlığı suçlaması ile dava edebilir. Davanın sonucundan bağımsız olarak bu suçlama müşteri ve ilerideki tüm yazım projeleri ve yayınevi anlaşmaları için zarar verici bir süreç olacaktır.

Bir gölge yazar ile çalışmak, hayalinizdeki hikâyeyi yaratmak ve sonunda adınızı bir kitap kapağında görmek, doğru gölge yazar ile anlaştığınız sürece çok eğlenceli ve keyifli bir süreç olabilir. Fakat bunu sağlamak için acele etmemeli, doğru kişiyi seçtiğinizden emin olmalı ve süreçlerin gerektiği hızda ilerlemesine izin vermelisiniz.